Voor 2013 verwachten de boeren die hebben meegedaan aan de jaarlijkse eindejaars-ondernemersenquête een positiever jaar. Maar liefst 88% heeft veel vertrouwen in de toekomst van het eigen bedrijf, waarbij maar liefst 48% dat vertrouwen een acht of hoger geeft.  Verwachtte in 2011 nog 35% een beter jaar in het verschiet te hebben, nu is dit percentage gestegen naar 40%.

Nederlandse agrarische ondernemers kijken redelijk tevreden terug op 2012. Dat blijkt uit de jaarlijkse ondernemersenquête van de adviseurs en accountants van Flynth in samenwerking met LTO Noord Advies. In totaal deden 1.211 agrarische ondernemers mee aan deze enquête, een sterke toename ten opzichte van 2011 (670).

Terugkijken op 2012
Van de agrarische ondernemers geeft 77% (2011: 84%) een voldoende aan het financieel resultaat van de eigen onderneming over 2012; het gemiddelde rapportcijfer daalt van een 6,8 over 2011 naar 6,4 over 2012. De groei is wel afgenomen: merkte in 2011 nog 25% een groei in afzet; in 2012 daalt dit percentage naar 20%. Andersom merkte in 2011 8% een afname van de afzet, dit stijgt naar 9% in 2012. Boeren moesten iets langer op hun geld wachten in 2012: de betalingsdiscipline bij afnemers of klanten verslechterde van 12% (2011) naar 16% (2012).
Ten opzichte van 2011 is de agrarische ondernemer net zo tevreden over de balans tussen werk en privé: zowel in 2011 als in 2012 scoort dit een 6,7 en geven 84% van de respondenten deze balans een voldoende (28% zelfs een acht of hoger).
Het imago van de landbouwsector is in 2012 ten opzicht van het jaar ervoor iets verbeterd. In 2011 bemerkte 26% een positievere attitude richting agrarische ondernemers en in 2012 gold dit voor 28%.
In 2012 ontving 58% van de agrarische bedrijven een vorm van subsidie en 7% investeerde in zonnepanelen. Een kwart daarvan (2% op de totale doelgroep) nam deel aan de asbestsaneringsactie in combinatie met de plaatsing van zonnepanelen. Overigens verwacht 21% van de respondenten in 2013 te investeren in zonnepanelen.
De banken en andere kredietverstrekkers worden strenger. Ondervond in 2011 13% van de respondenten belemmeringen bij de financiering van bedrijfsactiviteiten; in 2012 steeg dat percentage naar 21%.

Regeldruk blijft onveranderd zwaar
De overheid heeft bij de doelstelling om administratieve druk te verlichten geen resultaat geboekt in de agrarische sector. Was 2011 al bedroevend (ruim 98% van de agrariërs merkte niets van vermindering van regels), in 2012 kwam daar nog een procent bij. Sterker nog, de regeldruk vanuit de overheid is toegenomen. In 2011 bemerkte 47% een toename van regels en voorschriften. Dit afgelopen jaar steeg dit naar 55%.

Beoordeling overheidsbeleid
Slechts 11% van de deelnemers vindt dat de overheid voldoende heeft gedaan om het economisch herstel te stimuleren. Kreeg Rutte 1 nog in 2011 een 6,5, in 2012 krijgt hij met het huidige kabinet een 4,8 als rapportcijfer.
Opvallend is ook dat de meeste agrarische ondernemers een neutrale houding aannemen ten opzicht van het ‘eigen’ ministerie van EZ. Een kwart is negatief, slechts twee procent vindt dat EZ goede maatregelen neemt. Qua speerpunten willen de boeren vooral een praktisch uitvoerbaar mestbeleid, een verlaging van de administratieve lasten en een geleidelijke overgang in de GLB-steun.

Kansen en verwachtingen voor 2013
In 2011 zag 51% van de ondernemers kansen in investeren in duurzame productie. Dat percentage is licht gedaald naar 46%. Investeren in efficiency biedt meer kansen: 59% noemt dit als kans.
Investeren in schaalvergroting stijgt licht als kansfactor, maar de meningen liggen meer uiteen. In 2011 zag 32% dit als kans voor het opvolgende jaar, in 2012 stijgt dit naar 34%. En wat het opzoeken van samenwerking betreft: hierin zag in 2011 39% nog kansen, terwijl dat voor 2013 zakt naar 20%.
Investeren in productierechten werd in 2011 door 13% als kans gezien voor het volgende jaar, dit stijgt iets voor 2013 naar 16%. Dit is wel opvallend omdat het melkquotum gaat verdwijnen. Blijkbaar hebben de ondernemers al behoorlijk het vizier op 2015 gericht; maar liefst twee van de drie boeren wil vanaf 2015 gaan uitbreiden. Over de hoeveelheid die ze willen uitbreiden is ook een uitspraak gedaan. Dit komt neer op ongeveer 2 miljard kilo melk extra in de jaren 2015 – 2017.
Als het gaat om het Europese landbouwbeleid, ziet een grotere groep respondenten dit als belemmering. In 2011 was dit 42%, in 2012 is dit 48%.

Deelsector Akkerbouw
Opvallende positieve uitschieter wat betreft de resultaten van het afgelopen jaar was de akkerbouwsector. In totaal deden 237 akkerbouwers mee aan de enquête . Zij beoordeelden hun eigen resultaten in 2012 beter dan alle sectoren gezamenlijk. Het gemiddelde rapportcijfer bedraagt 6,8 tegen een 6,4 over alle agrosectoren in 2012. Bijna een derde (32%) van de respondenten gaf de prestaties van de eigen onderneming een 8 of hoger. Voor alle sectoren was dit 20%.
De daling van de tevredenheid over de behaalde resultaten – die zich over de hele linie bekeken voordeed in de agrarische sector (van 6,8 naar 6,4) – trad dus niet op in de akkerbouw. Tegenover de positieve geluiden van 2012 staan iets minder rooskleurige blikken richting 2013. Ongeveer een derde van de akkerbouwers verwacht een beter resultaat ten opzichte van 40% over alle sectoren. Tevens zegt ongeveer een derde een gelijk resultaat te verwachten en een derde een lager resultaat.
Akkerbouwers ondervonden ook minder belemmering bij het verkrijgen van financiering (15% tegen 20%) en ze hebben iets meer investeringsplannen (54% om 48%). Investeren in efficiency en kennis wordt daarbij als grotere kans beschouwd, dan investeren in schaalvergroting.

Deelsector Loonwerk
Het aantal loonbedrijven dat de enquête heeft ingevuld bedraagt 62. Vaak hebben ze er ook nog een andere tak bij, meestal akkerbouw en melkvee. Binnen de groep loonbedrijven komen relatief meer eenmansbedrijven voor. De respondenten zijn ook relatief jonger. Als het gaat om de tevredenheid over de prestaties van het eigen bedrijf, is men iets minder tevreden dan de totale agrosector: 73% geeft het bedrijf een voldoende of hoger, ten opzichte van 77% voor alle sectoren. Daarbij geeft 27% zichzelf een 8 of hoger, wat een betere score is dan gemiddeld.
Loonbedrijven ondervinden meer problemen met betalingsgedrag dan gemiddeld. Een verslechtering speelt bij 40%, wat behoorlijk hoger ligt dan de 16% voor agro algemeen. Voor het komende jaar is men duidelijk minder optimistisch. Het percentage dat een minder resultaat verwacht is 40, ten opzichte van 32 gemiddeld en het percentage dat een beter resultaat verwacht bedraagt 24 ten opzichte van 40% gemiddeld.

Deelsector Varkenshouderij
In totaal hebben 150 varkenshouders meegedaan aan de eindejaarsenquête van Flynth. Driekwart van de varkenshouders beoordeelt het eigen bedrijfsresultaat als voldoende, maar het vertrouwen in een zonnige toekomst is relatief laag met 82%, tegen 92% voor de gehele agrosector. Bovendien ervaart één op de vijf varkenshouders de balans tussen werk en privé als onvoldoende; bij andere agrarische ondernemers is dat één op de zes.
Eén op de vier ondernemers ervaart problemen met de financiering tegen één op de vijf gemiddeld. Ongeveer de helft van de varkenshouders is van plan om in 2013 te gaan investeren en daarvan de helft voor meer dan een ton. 8% van de varkenshouders verwacht internationaal actief te zijn in 2013; gemiddeld is dat 3,5% van de ondernemers.
Opvallend is dat de varkenshouders weinig vertrouwen hebben in samenwerking. Samenwerking met collega’s en bundeling van het aanbod scoort laag onder de kansen. Ook samenwerking in de keten ziet de varkenshouder niet zo zitten.
De helft van de varkenshouders ervaart een hogere regeldruk van de overheid en dat is iets meer dan het gemiddelde van alle boeren. Een kleine 40% van de varkenshouders geeft een rapportcijfer van 6 of hoger voor het tweede kabinet Rutte. Geen hoge score maar wel hoger dan de 36% met een zes of hoger van de agrarische sector als geheel.

Deelsector Pluimvee
Bijna 90% van de pluimveehouders beoordeelt het financieel resultaat in 2012 met een voldoende en bijna 20% scoort een acht of hoger. Het vertrouwen in de toekomst ziet bijna 90% als positief. De balans bedrijf en privé scoort met 85% positief zelfs iets hoger dan alle agrarische ondernemers. De groep ondernemers die in 2013 een beter resultaat verwacht is met een derde relatief laag, maar de goede resultaten 2012 verklaren dat.
Relatief veel pluimveehouders (28%) ondervinden problemen met de financiering van hun bedrijf, tegenover 20% gemiddeld. Toch is 56% van de ondernemers van plan te investeren (gemiddeld 51%) en meer dan twee derde van die groep wil ook meer dan 100.000 euro investeren. In andere sectoren wil minder dan de helft van de ondernemers met investeringsplannen meer dan 100.000 investeren.  Bijna 10% van de pluimveehouders wil in 2013 internationale activiteiten ontplooien. Investeringen worden primair gericht op efficiency en op kennis en secundair op duurzaamheid. 
Relatief veel pluimveehouders maken zich zorgen over het imago van de sector. Een kwart ziet het imago afnemen terwijl dat gemiddeld zo’n 8% is. Veel pluimveehouders vinden de regeldruk zwaarder worden: 70% ervaart een toename, terwijl dat gemiddeld in de sector 44% is. Opvallend is dat 25% van de respondenten overweegt om in zonnepanelen te investeren. Het aantal respondenten onder de pluimveehouders was 57.

Bron: Flynth