KRW-nummer: 08054
Contact: Linda van der Weijden (linda.van.der.weijden@provincie-utrecht.nl)

Hoofdstuk 1 van het eindrapport ‘KRW-pilot Praktische bedrijfsinnovaties en in de landbouw’, auteurs: R. Koops (Rolf Advies en Coaching) en E. van Wel (CLM)
 
De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) richt zich op de verbetering van de ecologische en chemische waterkwaliteit. Een van de knelpunten die het halen van de KRW-doelen in de weg staan is de milieubelasting van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen uit de landbouw. Omdat de kosten van de huidige aanpak van deze knelpunten niet opwegen tegen de baten is er behoefte aan duurzame en betaalbareinnovaties.
Het KRW innovatieproject ‘Praktische bedrijfsinnovaties in de landbouw’ heeft tot doel het vergroten van inzicht in de geschiktheid en het praktisch toepasbaar maken van nieuwe maatregelen en voorzieningen om af- en uitspoeling op het agrarisch bedrijf te verminderen.
Het project richt zich op de integrale aanpak van afspoeling van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen op drie bedrijfsonderdelen: het erf, de slootkant en het perceel. Voor elk van de onderdelen is een rapport opgesteld waarin de projectresultaten zijn beschreven. Om de nieuwe maatregelen en voorzieningen praktisch toepasbaar te maken, zijn handvatten voor opschaling opgesteld. Dit hoofdrapport bestaat uit twee onderdelen:

1. de conclusies uit het project Praktische bedrijfsinnovaties in de landbouw, inclusief een aantal adviezen en
2. de handvatten voor opschaling en het vervolg.

Het project werkt volgens het principe dat keuzes voor maatregelen door de ondernemer zelf worden gemaakt. Er is bewust voor gekozen om het project niet in een wetenschappelijke omgeving uit te voeren. Bij het opschalen van de projectresultaten zal van geval tot geval bekeken moeten worden of maatregelen nuttig en nodig zijn. De Checklist en Menukaarten die in het project zijn ontwikkeld, kunnen behulpzaam zijn bij de keuze voor maatregelen.
Niet alle maatregelen zijn overal en in alle situaties effectief. Zo is het toepassen van de  baggerspuit in zandgebieden niet aan de orde, terwijl de baggerspuit in veengebieden tot goede resultaten leidt voor de waterkwaliteit.
Er bestaan uiteraard meer effectieve maatregelen die de land- en tuinbouwsector kan toepassen dan in dit project zijn genoemd en uitgevoerd. Er worden ook al andere geschikte maatregelen in de praktijk ingezet dan in dit project zijn toegepast. Bijvoorbeeld: akkerrandenbeheer en functionele agrobiodiversiteit. Dit project gaat alleen over de resultaten van de maatregelen die onderdeel zijn van het project.
 

Innovatieve maatregelen: uitvoerbaar?
Om een innovatie te laten slagen, is het nodig om verschillende stappen te doorlopen. Prof. dr. Marko Hekkert – hoogleraar Innovatiewetenschappen aan de Universiteit Utrecht – benoemt zeven sleutelprocessen voor het versnellen van duurzame innovaties *):

1. Activiteiten door ondernemers (experimenteren/produceren)
2. Kennisontwikkeling
3. Kennisuitwisseling
4. Richting geven aan het zoekproces: verwachtingen en visies op toekomst
5. Verzorgen van voldoende middelen
6. Creëren van een markt
7. Doorbreken van bestaande regime: creëren van legitimiteit In het project ‘Praktische bedrijfsinnovaties in de landbouw’ ligt de nadruk op de eerste vier sleutelprocessen.

 Voor de opschaling van de projectresultaten zijn vooral de laatste drie sleutelprocessen van belang.
*) Prof. dr. Marko Hekkert, presentatie in de workshop Kennis moet Stromen op 13 september 2011.

Deelrapporten zijn te vinden op de CLM website: http://www.clm.nl/publicaties/publicaties-2004-2012/Rapportage-Kader-Richtlijn-Water